Σκοπός του Παρατηρητηρίου είναι να καταγραφούν συστηματικά οι πολλαπλές –δημογραφικές, οικονομικές, θεσμικές, πολιτικές, θρησκευτικές και πολιτισμικές– διαστάσεις της προσφυγικής και μεταναστευτικής κρίσης τόσο ιστορικά όσο και σε καθημερινή βάση. Μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα να αναδείξουμε από τα κάτω την οπτική των εμπλεκομένων μερών: των μεταναστών και προσφύγων, των τοπικών κοινωνιών και των ανθρωπιστικών δρώντων.
Το Παρατηρητήριο παρακολουθεί συγχρονικά και διαχρονικά την εξέλιξη του προσφυγικού και μεταναστευτικού φαινομένου στα νησιά του Αιγαίου και, ειδικότερα, στις περιοχές που αποτελούν κύριες πύλες εισόδου των προσφύγων και μεταναστών στον Ευρωπαϊκό χώρο, όπως είναι η Λέσβος, η Χίος, η Σάμος η Κως και η Λέρος. Συλλέγει, αποταμιεύει, επεξεργάζεται και αναλύει πρωτογενή και δευτερογενή δεδομένα που παράγονται από ποικίλους φορείς όσο και από το ίδιο.
Ειδικότερα το υλικό το οποίο συλλέγει, κατηγοριοποιεί, οργανώνει, ψηφιοποιεί και διαθέτει δημόσια το Παρατηρητήριο περιλαμβάνει ποικίλα αδημοσίευτα ή δημοσιευμένα τεκμήρια που συνδέονται με την προσφυγική κρίση: ημερολόγια, μαρτυρίες, επιστολές, σελίδες facebook και αναρτήσεις σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στατιστικές και άλλες καταγραφές, θεσμικές ρυθμίσεις, δημοσιεύματα στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο, φωτογραφίες, βίντεο και άλλα πρωτογενή και δευτερογενή υλικά που συλλέγονται στη βάση των αρχών για τα πνευματικά δικαιώματα.
Το Αποθετήριο και η Σελίδα του Παρατηρητηρίου
Το Παρατηρητήριο διατηρεί Αποθετήριο. Βασικός σκοπός του Αποθετηρίου είναι η συλλογή, οργάνωση, ανάδειξη και διατήρηση τεκμηρίων που αναφέρονται στην προσφυγική και μεταναστευτική κρίση στον χώρο του Αιγαίου Πελάγους καθώς και η καταγραφή και προβολή συναφών επιστημονικών μελετών από μέλη της ελληνικής και διεθνούς ακαδημαϊκής κοινότητας.
Επίσης έχει δυναμική σελίδα στο διαδίκτυο μέσα από την οποία υπηρετούνται οι βασικοί του στόχοι: η διάχυση της πληροφορίας για την προσφυγική κρίση σε τακτική, περιοδική βάση, η διάθεση ενός μέρους των τεκμηρίων που αποταμιεύονται από το Παρατηρητήριο και ο επιστημονικός και ευρύτερα ο δημόσιος διάλογος σε διεθνές επίπεδο.
Το Αποθετήριο του Παρατηρητηρίου υποστηρίζεται από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης ενώ η δικτυακή του σελίδα από την Υπηρεσία Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
Ένας χώρος διαλόγου
Το Παρατηρητήριο της Προσφυγικής Κρίσης αποτελεί χώρο αναφοράς και διαλόγου για όσους μελετούν την προσφυγική και μεταναστευτική κρίση στον ευρύτερο χώρο της Μεσογείου. Σε αυτό το πλαίσιο συνεργάζεται με επιστημονικούς, ερευνητικούς και ανθρωπιστικούς φορείς αλλά και με συλλογικότητες μεταναστώνστην Ελλάδα και το εξωτερικό, οργανώνει επιστημονικές συναντήσεις και αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για την καλύτερη οργάνωση της έρευνας και τον επιστημονικό διάλογο για το μεταναστευτικό και προσφυγικό ζήτημα. Επίσης προσφέρει ένα έγκυρο μέσο ενημέρωσης και ένα φόρουμ επικοινωνίας για την προσφυγική και μεταναστευτική κρίση με αποδέκτες τους ίδιους τους μετακινούμενους πληθυσμούς, τις τοπικές κοινωνίες, τους φορείς της δημόσιας διοίκησης και της ανθρωπιστικής διακυβέρνησης καθώς και τη διεθνή κοινή γνώμη.