Οι αυξημένες ανάγκες στα νησιά του Αιγαίου, όπου καταφθάνουν και φιλοξενούνται πρόσφυγες, είχαν οδηγήσει πέρυσι την κυβέρνηση να αναστείλει την αύξηση του ΦΠΑ (με τη σύμφωνη γνώμη των δανειστών φυσικά). Ηταν μια απόφαση που κινούνταν στο πλαίσιο της λογικής των έκτακτων καταστάσεων σε πέντε νησιά του Ανατολικού Αιγαίου (Λέσβος, Χίος, Λέρος, Σάμος και Κως), στα οποία έχουν καταφύγει πρόσφυγες και μετανάστες.
Παράλληλα, στον μειωμένο ΦΠΑ παρέμειναν και όσα νησιά έχουν πληθυσμό κάτω από 3.000 κατοίκους, οι οποίοι καλούνται να αντεπεξέλθουν σε δύσκολες καταστάσεις και να αντιμετωπίσουν ακόμη και την απομόνωση στη διάρκεια του χειμώνα. Οι συζητήσεις ανάμεσα στους κυβερνώντες και τους δανειστές ήταν εξαντλητικές γι' αυτό το ζήτημα.
Σύμφωνα με πληροφορίες, οι δυο πλευρές αναζητούσαν μια συμβιβαστική λύση, ενώ είχε παρατηρηθεί ένα παράδοξο φαινόμενο: αρκετές επιχειρήσεις εμφανίστηκαν να ιδρύονται με έδρα νησιά με μικρό πληθυσμό ή να μεταφέρουν εκεί τις έδρες τους από άλλο τόπο. Υπήρχε δηλαδή η τάση, μερικά νησιά να μετατραπούν σε εγχώριους «φορολογικούς παραδείσους», καθώς ο χαμηλότερος ΦΠΑ, αλλά και οι λιγότερο συχνοί έλεγχοι δημιουργούσαν καθεστώς ασυλίας ορισμένων επιχειρήσεων.
Τελικά για τα νησιά αυτά προκρίθηκαν τριών ειδών εναλλακτικές λύσεις για την ελάφρυνση των κατοίκων τους. Πρώτον, διατηρείται ο μειωμένος ΦΠΑ σε Λέσβο, Χίο, Λέρο, Σάμο και Κω. Δεύτερον, θα δοθεί εκτάκτως κοινωνικό μέρισμα αυξημένο σε ύψος και με διευρυμένα εισοδηματικά κριτήρια σε σχέση με αυτό που θα λάβουν πολίτες άλλων περιοχών. Τρίτον, θα εφαρμοστεί από τον προσεχή Ιούλιο το μέτρο του «μεταφορικού ισοδύναμου», που αναμένεται να μειώσει το κόστος των θαλάσσιων μεταφορών ανθρώπων και εμπορευμάτων, ώστε να φτάσει το αντίστοιχο κόστος χερσαίων μεταφορών.
Η συνδυαστική αυτή λύση είναι θετική, αλλά προσωρινή (τουλάχιστον στις δυο πτυχές της). Η κυβέρνηση, αλλά και όλα τα δημοκρατικά κόμματα, πρέπει να καταστρώσουν ένα σαφές σχέδιο για τη νησιωτική Ελλάδα, την ισόρροπη ανάπτυξή της και τη δημιουργία βιώσιμων συνθηκών διαβίωσης.
Σε αυτή την κατεύθυνση πρέπει να συμβάλουν και οι αιρετοί της τοπικής αυτοδιοίκησης και όχι να υπερασπίζονται ένα καθεστώς που δημιουργούσε ευνοϊκές συνθήκες για φοροδιαφυγή. Η απαραίτητη έκφραση αλληλεγγύης δεν πρέπει να γίνεται ευκαιρία για τους απατεώνες.