Στην ανατολική πλευρά του κυρίως λιμένα της Μυτιλήνης, δίπλα από το σημείο στο οποίο αράζουν τα πλοία της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής (Frontex), τοποθετούνται κάποια από τα σκάφη με τα οποία φτάνουν οι πρόσφυγες και μετανάστες και περισυλλέγονται από τις λιμενικές αρχές. Ένα τέτοιο σκάφος φαίνεται αριστερά της φωτογραφίας, με το Τούρκικο όνομα BL. FOÇA, ξύλινο, πολυκαιρισμένο και αρκετά μεγάλο –σε σχέση με τα συνηθισμένα φουσκωτά που χρησιμοποιούνται για το πέρασμα– υπάρχει εκεί, σε δημόσια θέα, τραβώντας τα βλέμματα όσων μπορούν και θέλουν να φανταστούν το τελευταίο του μάλλον ταξίδι, από τα παράλια της Τουρκίας στις ακτές της Λέσβου, γεμάτο ανθρώπους, ελπίδες, φόβους και αγωνίες.
Το BL. FOÇA, όμως, δεν θα έκανε και τόση εντύπωση από μόνο του, άλλωστε τέτοια περισυλλεγμένα σκάφη είναι πια μια συνηθισμένη εικόνα για το λιμάνι της Μυτιλήνης. Αυτό που προκαλεί το σχολιασμό μας εδώ είναι η συνύπαρξη, τις τελευταίες εβδομάδες, του BL. FOÇA με το αντίστοιχα ξύλινο, αλλά καλοδιατηρημένο σκάφος που φαίνεται στα δεξιά της εικόνας, με την Ελληνική σημαία και το κρεμασμένο πανό που διαφημίζει καλοκαιρινές ημερήσιες κρουαζιέρες. Η συνύπαρξη αυτών των πολύ διαφορετικών θαλάσσιων ταξιδιών, με δύο σκάφη που σε μεγάλο βαθμό μοιάζουν, φέρνει στο μυαλό τη συνύπαρξη των διαφορετικών ταξιδιωτών –των προσφύγων/μεταναστών και των τουριστών– και την έντονη αντίθεση μεταξύ τους. Η συνύπαρξη αυτών των ανθρώπων είναι μια πραγματικότητα στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου που αναδείχτηκε έντονα κατά την περίοδο της «Προσφυγικής και Μεταναστευτικής Κρίσης» και αποτέλεσε έναν από τους βασικούς λόγους δυσφορίας στις τοπικές κοινωνίες. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως η πραγματικότητα αυτή είναι ένα χαρακτηριστικό στα νησιά αυτά εδώ και αρκετά χρόνια. Ήδη από το 2011, η πραγματικότητα αυτή καταγράφεται οπτικά με έναν αρκετά ενδιαφέροντα τρόπο στο Αγαθονήσι σε ένα video της ομάδας Bioptic με τίτλο: «Το αόρατο τείχος: διαφορετικοί τρόποι να περάσεις το καλοκαίρι σου σε ένα μικρό νησί» (>> https://refugeeobservatory.aegean.gr/invisible-wall-biopticteam).
Παυσανίας Καραθανάσης, Ανθρωπολόγος
Φωτογραφία: Λιμάνι/προκυμαία Μυτιλήνης, Αύγουστος 2017, © Pafsanias Karathanasis